Page 47 - Azərbaycan xalçaları

45
Azərbaycan xalçaları / TƏBRİZ QRUPU
Xalçanın bədii quruluşu ara sahə və haşiyə hissəsindən ibarətdir. Sürməyi yerlikli ara sahənin mərkəzində şəkəri yerlikli,
kənarları ləçəkli göl yerləşdirilmişdir. Gölün içərisində dördləçəkli çəhrayı rəngli, kənarları ləçəkli kiçik ölçülü medalyon
vardır. Kiçik ölçülü medalyonun içərisində şəkəri, tünd qırmızı, sürməyi, açıq-yaşıl, tünd- qəhvəyi rənglərlə işlənmiş gül-
çiçək və yarpaq motivləri təsvir edilmişdir. Kiçik ölçülü medalyonun kənarlarından gölün boşluqlarına doğru şaxələnən
güllü-çiçəkli budaqlar yüksək peşəkarlıqla tətbiq edilmişdir. Gölün kənarındakı ləçəklər moruğu rəngli “su”larla işlənib.
Xalçanın ara sahəsinin aşağı və yuxarı künclərində açıq-qəhvəyi yerlikli yarımçıq medalyonlar vardır. Bu yarımçıq me-
dalyonlar birləşdirildikdə bütöv bir medalyon forması alınır. Medalyonların kənarları şəkəri rəngli dilikli yarpaq motivləri
ilə əhatə olunub. Yarpaqların üzərində mavi, moruğu rəngli çiçəklər işlənmişdir. Xalçanın künclərindəki medalyonların
kənarlarında yuxarı hissənin boşluqlarına doğru şaxələnən güllü-çiçəkli, yarpaqlı budaqları olan ağaclar vardır. Qəhvəyi
yerlikli medalyonların içərisi də gül-çiçək motivləri ilə bəzədilib.
Xalçanın sürməyi yerlikli ana haşiyəsi şəkəri-qəhvəyi, moruğu-sumağı rənglərlə işlənmiş gül- çiçəklərlə bəzədilmişdir.
Budaqlardakı yarpaqlar açıq-yaşıl, kənarları isə mavi, şəkəri rəngli “su”larla işlənmişdir. Ana haşiyəni hər iki tərəfdən
içərisində zoğalı, mavi rəngli çiçəklər və şəkəri rəngli yarpaqlar işlənmiş açıq-qəhvəyi yerlikli bala haşiyələr əhatə edir.
Ba­la haşiyələrin kənarlarını içərisində zoğalı-şəkəri, yaşıl-şəkəri rəngli dilikli motivlər işlənmiş mədaxillər əhatə edir. Mə­
daxillərin kənarları qara, şəkəri və sumağı “su”larla tamamlanır. Xalçada açıq və tünd rənglərin ənənəvi qanu­na­uy­ğun­luq­
la uzlaşdırılmasından hər kəsin zövqünü oxşayan rəng palitrası yaradılmışdır. Açıq və şux rənglərlə işlənmiş gül-çiçək və
yarpaq motivləri sürməyi yerlikdə çox təzadlı görünür.
Təbriz xalçaları üçün səciyyəvi olan nəbati elementlər çox incəliklə tətbiq edilmişdir. Toxucu xalçanın ara sahəsində və
haşiyə hissəsində təsvir edilmiş güllərin, çiçəklərin, yarpaqların və ağac budaqlarının kənarlarını tamamlayan “su”ların
rənglərini biraşırı dəyişdirərək ümumi rəng tərtibatını daha da zənginləşdirmiş və çox baxımlı bir rəng düzümünə nail
olmuşdur. Xalça tarixi, bədii, elmi əhəmiyyət kəsb edir.
Xalçanın xovu yun, əriş və arğacı isə pambıqdır. Saxlanma vəziyyəti əladır.