Стр. 98 - AZƏRBAYCAN XALÇALARI

96
atır.Moğollardanbiri (9-cu) və iki saray
əyanı (7-8-ci) onu sakitləşdirməyə ça-
lışır, səbirli olmağa çağırırlar. Səhvini
anlayan moğol (10-cu) hərəmxananın
həyətindən çıxmaq istəyir. Minia-
tür yaradıcılığında ünsiyyət və baxış
nöqtəsi başın dönmə istiqaməti ilə
göstərilirdi. Burada biz moğolun (11-
ci) pəncərədəki qadına baxdığını görə
bilərik. Şah Təhmasib və vəziri Bay-
ram xana baxırlar.
Səfəvi şahzadəsi (6-cı) moğola (10-
cu) baxır. Qadınlar isə Hindistandan
gəlmiş qonaqlara maraqla baxırlar.
Rəsmin üzərində fars dilində süjetlə
əlaqəsi olmayan beş beyt yazılıb.
Həqiqətən, Hümayun xan birmüddət
Şah Təhmasibin himayəsi altında
Azərbaycanda yaşamışdır. Hümayu-
nun mühacirət dövrü onun bir çox
Azərbaycan memarları, rəssamları və
musiqiçiləri ilə yaxından tanış olması-
na səbəb olmuşdu. Sonradan Hüma-
yun onların bir qismini özü ilə Hindis-
tana aparmışdı. Bu ustadların içində
böyükAzərbaycan sənətkarları Mir Se-
yid Əli, Mirzə Əli (Əbdüs Səməd), Ağa
Mirək Mirzə Qiyas və başqaları da var
idi. Məhz bu sənətkarlar yaranmaq-
da olan Moğol miniatür məktəbinin
əsasını qoydular, hind memarlığının
inkişaf istiqamətini belə dəyişdirdilər.
Mirzə Əli – miniatürçü-rəssam, Ustad Sultan
Məhəmmədin oğludur. Atasının nəzarəti altında I şah
Təhmasibin kitabxanasında işləyib. Müasirləri onu
görkəmli rəssam, məşhur ustad adlandırırdılar. Rəssamın
əl işləri dünyanın nüfuzlu kitabxana və muzeylərində qo-
runub saxlanır.
Mirzə Əlinin erkən yaradıcılığından iki əsəri – Nizami-
nin “Xəmsə”sinə çəkilən miniatür və I şah Təhmasibin
sifarişi ilə 1539-1543-cü illərdə çəkilmiş manuskript
(London, Britaniya kitabxanası) dövrümüzə qədər gəlib
çıxıb. Onun “İskəndəri şəklindən tanıyan xan qızı
Nüşabə”, “Ovçu düşərgəsi” (Metropoliten muzeyi, Nyu-
York), “Qızıl zəncir” (Rusiya Milli kitabxanası, Sankt-
Peterburq), “Əlində çiçək tutmuş şahzadə” (Sakler mu-
zeyi, Kembric), “Yeddi taxt” (Frir qalereyası, Vaşinqton)
əsərləri məlumdur.
Mirzə Əli Məhəmmədi
(1510-1576)
F.B.Miralay
Through the Traces of a Miniature
Résumé
This article concerns the miniatures of Mirza Ali from Tab-
riz drawn describing Ferdowsi’s work, “Shahnameh.” Alt-
hough the name of this miniature is rendered as “Nushirvan
Receives the Indian Ambassador,” the thorough and separa-
te analysis of each depiction and attribute in the piece de-
monstrates that it was dedicated to Safavid Shah Tahmasib I
when he received Mogul Sultan Humayun.
Ф.Б.Миралай
По следу одной миниатюры
Резюме
В статье рассказывается о миниатюре, нарисованной
для «Шахнаме» тебризца Мирза Али Фирдоуси. Несмо-
тря на то, что в специализированной литературе эта
миниатюра отмечается под названием «Нушираван
принимает индийского посла», внимательный анализ
каждого образа произведения и атрибутов показывает,
что оно посвящено тому, как шах Тахмасиб I Сефеви
принимал у себя могольского султана Хумаюна.