120
вар иди, бири йох иди» сюзляри иля башлайыб,
«эюйдян цч алма дцшдц» сюзляри иля баша
чатыр. Бязи наьылларда алма щямчинин
инсанлары арзу вя мягсядиня говушдуран,
сонсузларын ювлад щясрятиня сон гойан фювгяладя
васитя кими чыхыш едир.
Нар щям дя чохлу сирляри юзцндя бирляшдирян
мейвя кими таныныр. Дейиляня эюря, нарын дяняля-
риндян бири мцгяддясдир вя ону йейян адам
ъяннятя эедир. Лакин щямин дяня щямишя йеря
дцшмяйя чалышыр вя щяр кяся гисмят олмур.
Бир сыра тядгигатчыларын фикринъя, алма вя нарын
гырмызы рянэи (алмада габыьын, нарда дянялярин)
щяйат вя эцняш символудур. Мараглыдыр ки,
чуваш дилиндя нар «гырмызы», монгол дилиндя ися
«эцняш» мяналарыны ifadя едир.
Алма вя нар йедикдян сонра ювладсыз
гадынларын ушаьа галмасы щаггында чохлу яфсаня,
рявайят вя наьыллар мювъуддур. Индинин юзцндя
дя Нахчыванда дуваг эцнц эялиня хейир-дуа
веряркян, диляк диляйяркян бар верян аьаъын кичик
будаьыныn онун башына тохундурулмасы да,
тядгигатчыларын фикринъя, онларын мящсулдарлыг
символу сайылмасы иля баьлыдыр. Гырьызлар ана
олмаг истяйян гадыны барлы алма аьаъынын
алтындан сцрцнмяйя мяъбур едирляр.
Ясасян зийарятэащларын ятрафында раст эялинян
даьдаьан аьаъынын кцряшякилли мейвяляриндян вя
будагларындан эюздяймяйя вя бяднязяря гаршы
истифадя едирляр. Тцркмянлярдя даьдаьанла баьлы
мювъуд олан «Цстцндя даьдаьан олан кяс йыхыл-
маз, йыхылса да юлмяз» мясяли дя буну сцбут
едир.
Сюйцд аьаъы ися халг арасында даща чох
сонсузлуг рямзи кими таныныр. Лакин сюйцдцн щяр
йердя щявясля якiлмясинин сябяби, илк нювбядя,
онун «диван эцнцндя юз сащибляриня ширин
мейвяляр веряъяйиня» мювъуд олан есхотоложи
инамла ялагядардыр.
Азярбайъанлыларын есхотоложи (dцnyanыn vя
insanыn sonu haqqыnda tяlim) инамлары иля яла-
гядар олан диэяр бир аьаъ мифоложи «Ъяннят
аьаъы»дыр. «Ъяннят аьаъы» ъяннятдя йерляшян вя
щяр йарпаьы бир инсанын талейи олан нящянэ бир
аьаъдыр. Инамлара эюря, инсан юляркян онун бу
аьаъдакы йарпаьы да дцшцр. Йарпаг дцшяркян
диэяр йарпаглара тохунараг онлары зядяляйир
вя щямин йарпагларын сащибляринин гулаглары
ъинэилдяйир. Бу заман щямин инсанлар цч дяфя «ла
илащя илляллащ» демяли, «юлцм йадымдадыр, юлцм
йанымдадыр» кялмялярини диля эятирмялидирляр.
Ону да гейд етмяк ваъибдир ки, ибтидаи инам вя
етигадларын елмин вя тяфяккцрцн ян йцксяк сявий-
йяйя чатдыьы индики дювря гядяр эялиб чатмасы,
инсанларын мяишятиндя йашамагда давам етмяси
тясадцфи олмайыб, онларын тарих бойу халгын
мяишят вя щяйат тярзинин айрылмаз бир парчасына
чеврилмяси, чятин сынаг вя имтащанлардан уьурла
чыхмасы иля ялагядардыр.
1...,112,113,114,115,116,117,118,119,120,121 123,124,125,126,127,128,129,130,131,132,...204