Page 8 - Azərbaycan xalçaları

6

dövründə (1049-1067) Gəncə şəhəri ətrafında möhkəm

qala divarları (1063) çəkilir. Usta Osman oğlu İbrahim

tərəfindən dəmir qala qapısı hazırlanır. Güclü Səlcuq

dövləti yarandıqdan sonra Gəncə üzərinə də hücum-

lar təşkil etdi. Lakin bu zamanlar da Şəddadilər öz

hakimiyyətlərini nəinki qoruyub saxlamış, hətta onu

genişləndirməyə nail ola bilmişdilər. Səlcuq hökmda-

rı Alp Arslan (1063-1072) Tiflis və Rustavinin idarəsini

də Şəddadi II Fəzlə (1067-1073) həvalə etmişdir. Bun-

dan əlavə, II Fəzl Alp Arslandan Ani şəhərini, gürcü

çarı İvanedən isə Qaq qalasını satın almışdır. Lakin

Şəddadilər dövlətinin sonrakı varlığı uzun sürməmiş,

III Fəzlin (1073-1075) vaxtında Şəddadilər sülaləsinin

hakimiyyətinə son qoyulmuşdur. Bundan sonra Gəncə

Səlcuqların təyin etdiyi canişinlər tərəfindən idarə edi-

lirdi. Səlcuq hökmdarı Məlik şahın (1072-1092) oğlu

Qiyasəddin Məhəmməd Əbu Şüca 1093/1094-cü ildə

Gəncə canişini təyin edilmişdir. O, qardaşı Börküya-

rığı (1093-1104) öldürdükdən sonra, bütün sultanlığın

idarəsini öz əlinə almış və Gəncədə sultanlıq taxtı yarat-

mışdır. Bu taxt 1131-ci ilədək Gəncədə qalırdı.

Gəncə şəhəri və bölgəsinin tarixində Azərbaycan Ata

bəyləri dövrü (1136-1225) xüsusi yer tutur. Bu dövrdə

şəhərin inkişafına 1139-cu il zəlzələsi ağır zərbə vurdu.

Yaxın və Orta Şərqin ən möhtəşəm şəhərlərindən olan

Gəncə zəlzələ nəticəsində güclü dağıntıya məruz qaldı.

Bəzi mənbələrə görə şəhərdə ölənlərin sayı 230 mindən

çox idi. Zəlzələ nəticəsində Kəpəz dağının uçaraq dağın

arasındakı dərəni bağlaması ilə Göygöl yarandı. Gəncə

zəlzələ ilə əlaqədar ağır günlər keçirdiyi bir zamanda

Azərbaycan (X əsrin sonu-XI əsrin I yarısı)

Qaynaq: Azərbaycan tarixi atlası. Bakı, 2007, s. 19

Gəncənin şəhər darvazasının qapısı. 1063-cü il.

Usta Bəndər.

Xəritə 3