Azərbaycanın tarixi-coğrafi ərazisində Qazax-Borçalı bölgəsi önəmli
yerə malik olmuşdur. Bu bölgə də digər bölgələr kimi Azərbaycanın
ümumi tarixi inkişafını əks etdirməklə bərabər, özünəməxsus cəhət
lərə malik olmuşdur. Qazax-Borçalı bölgəsi bu özəllikləri ilə Azər
baycan xalqının tarix və mədəniyyətini daha da zənginləşdirmiş,
onun həyatının bütün sahələrində dərin izlər qoymuşdur. 1918-1920-
ci illərdə baş verən hadisələr zamanı Borçalı torpaqları Ermənistan
və Gürcüstan arasında bölüşdürülərək Azərbaycandan ayrılmış,
nəticədə bölgənin tarixi vahidliyi və varisliyi pozulmuşdur. Qazax
Azərbaycan daxilində Gəncə bölgəsi ilə birlikdə Gəncə-Qazax bölgəsi
kimi ayrılmış, Borçalı isə Ümumazərbaycan tarixi kontekstindən da
ha çox, Gürcüstan hüdudları çərçivəsində əlahiddə şəkildə nəzərdən
keçirilmişdir.Bunun nəticəsidir ki, Borçalı azərbaycanlılarının və ya
Borçalı türklərinin soykökü kimi (belə çıxır ki, hər bir tarixi-coğra-
fi bölgənin əhalisinin xüsusi soykökü olur) qeyri-elmi yanaşmalar
meydana gəlmişdir, halbuki burada bütövlükdə azərbaycanlıların
soykökündən və bölgənin bu prosesdəki özünəməxsusluğundan
bəhs edilə bilər. Bu kimi yanlış mülahizələr sonrakı tarixi hadisələrin
şərhində də özünü göstərir. Beləliklə, Azərbaycanın ən mühüm və ən
maraqlı bölgələrindən birinin tarixinin obyektiv mənzərəsinin yara-
dılmasına böyük ehtiyac vardır.
Qazax-Borçalı bölgəsi ən qədim zamanlardan müasir dövrədək
Azərbaycan tarixinin keçdiyi bütün dövrləri özündə ehtiva edir.
Qırmızı körpü. XII əsr. Qazax.