Page 108 - Azərbaycan xalçaları
Basic HTML Version
106
106
Azərbaycan xalçaları / QAZAX-BORÇALI QRUPU
Xalça Tovuz rayonunun Aşağı Öysüzlü
kəndində toxunub. Kəndin iqlimi onun təbi
ətinə də fərqli çalar bəxş edib. Burada qədim
dövrdən məskunlaşan kənd əhalisi heyvan-
darlıqla məşğul olmuşdur ki, bu da xalçaçılıq
işinin inkişafına xidmət etmişdir. Bu kəndin
xalçaçılıq ənənəsi çox qədimə gedib çıxır. Dün-
yanın muzey və kolleksiyalarında bu kənddə
toxunan xalçalara xüsusi diqqətlə yanaşırlar.
Verilən xalça çeşnisi Tovuzun Şəmkir rayonu-
na yaxın kəndlərində də toxunmuşdur.
Xalça ara sahə və haşiyə zolağından ibarət
dir. Xalçanın qırmızı rəngli ara sahəsində üç
ədəd göl toxunub. Yelən üç zolaqdan və dörd
cərgə “alamuncuq” naxışlarından ibarətdir.
Yeləni təşkil edən zolaqlardan ikisi paraleldir,
üzərində üçbucaqlar və ana haşiyə üzərində
isə nəbati mənşəli stilizə edilmiş elementləri
var.
Xalça xalq ənənəsi əsasında toxunub. Yu-
nunun keyfiyyəti yüksəkdir. Qazax-Borçalı
bölgəsində toxunan xalçalarda, adətən, qo-
yunun sinə hissəsində olan yundan daha çox
istifadə edilirdi. Bu nahiyədə olan yun daha
yumşaq və parlaq olduğu üçün xalçalar da çı-
raq kimi parlaq görünürdü. Xalçanın boyaları
bitki mənşəlidir, toxunma üsulu türkbafdır.
Xalça üzərində istifadə edilmiş qəhvəyi rəng,
çox güman ki, qoyunun öz təbii rəngidir.
Xalçanın ara sahəsi boyu və göllərin içəri
sində həndəsiləşdirilmiş nəbati və tayfa, qəbilə
xarakterli damğalar toxunub. Kompozisiya
quruluşu baxımından sadədir. Lakin toxun
ma üslubu, icrasına görə xalça peşəkar usta
tərəfindən yerinə yetirilib.
Xalçanın xovu, ərişi və arğacı yundur. İlmə
lərin sıxlığı 29x36 sm, xovunun hündürlüyü
1 sm-dir. İplər Aşağı Öysüzlü kəndinin yerli
qoyunlarından alınmışdır. Xalçanın rəngləri
göstərir ki, yun boyandıqdan sonra əyirilib.
Bu rəngləmə texnikasına Azərbaycanın müx
təlif ərazilərində rast gəlmək olar. Bu mənada
bu xalçanın böyük dəyəri vardır. Saxlanma
vəziyyəti ortadır. Xalça bədii, elmi və tarixi
əhəmiyyət kəsb edir; Gəncədə şəxsi evdə sax
lanılır.
