Page 21 - Həkim məsləhətləri

19

lar idi, göz yaşları içində gəlib bizimlə vidalaşırdılar. Biz də

başa düşmürdük, gəlib yola salanda görürdük ki, bir günün

içərisində onların evlərində-eşiklərində nə vardısa, töküb-

dağıdıb, onları avtomobillərə doldurub sürürlər».

Sovet dövründə Naxçıvanın əhalisi kimi ərazisinə qarşı

da qəsdlər davam etdirilirdi. Zaqafqaziya Mərkəzi İcraiyyə

Komitəsi Rəyasət Heyətinin 1929-cu il 18 fevral tarixli

qərarı ilə Naxçıvan MSSR-in Şərur qəzasının Qurdqulaq,

Xaçik, Horadiz, Naxçıvan qəzasının Şahbuz nahiyəsinin

Oğbin, Ağxəç, Almalı, İtqıran, Sultanbəy kəndləri, Ordubad

qəzasının Qorçevan kəndi, habelə Kilit kəndi torpaqlarının

bir hissəsi, ümumiyyətlə, 657 kv. km torpaqları Ermənistana

verilmişdir. Naxçıvana qarşı ərazi qəsdləri 1930-cu ildə də

davam etdirildi: Aldərə, Lehvaz, Astazur, Nüvədi və b.

Azərbaycan torpaqları hesabına Ermənistanın Mehri rayo-

nu yaradıldı.

Naxçıvan MSSR 1941 ‒ 1945-ci illər müharibəsi dövründə

faşizm üzərində qələbəyə layiqli töhfələr vermişdir

46

. Nax-

çıvandan olan Nəcəfqulu Rəfiyev (1912 ‒ 1970), Qəzənfər

Əkbərov (1917 ‒ 1944), Abbas Quliyev (1916 ‒ 1998) Sovet

İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülmüş, minlərlə igid

müharibə cəbhələrində faşizmə qarşı şərəflə vuruşmuşdur.

Əslən Naxçıvandan olan böyük kimyaçı alim, akademik Yu-

sif Məmmədəliyevin kəşf etdiyi yüksək oktanlı benzin sovet

aviasiyasının faşist ordusu üzərində qələbəsində həlledici

rol oynamışdır

47

.

İkinci Dünya müharibəsində Azərbaycanın, o cümlədən

Naxçıvanın faşizm üzərində qələbəyə göstərdiyi tarixi xid

mətlərə baxmayaraq, ölkənin mənəvi-siyasi həyatında ciddi

dəyişiklik baş vermədi. Sovet hökuməti Azərbaycana qarşı

ədalətsiz siyasətini, ayrı-seçkiliyi davam etdirdi. 1948 ‒

1953-cü illərdə azərbaycanlıların Ermənistan SSR ərazisin

dən ‒ öz ata-baba torpaqlarından deportasiyası həyata ke-

çirildi. 1968 ‒ 1969-cu illərdə ermənilər Azərbaycana qarşı

yeni ərazi iddiaları irəli sürdü. Lakin Azərbaycan xalqının

böyük oğlu Heydər Əliyev ermənilərin bu planlarının real-

laşdırılmasına imkan vermədi.

Sovet dövründə Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbərlik

etdiyi illər respublikanın, o cümlədən Naxçıvanın həyatında

yüksəliş dövrüdür. 1970 ‒ 1980-ci illərin əvvəllərində Nax-

çıvanın sosial-iqtisadi, siyasi və mədəni həyatında böyük

dirçəliş baş verdi. Bu dövrdə SSRİ və Azərbaycan SSR Kons-

titusiyalarına uyğun olaraq, Naxçıvan MSSR-in də yeni

Konstitusiyası (1978-ci il) qəbul edildi.

Heydər ƏliyevinAzərbaycana birinci rəhbərliyi dövründə

ermənilərin Azərbaycandan, o cümlədən Naxçıvan Mux-

tar Respublikasından yeni ərazilər qoparmaq planları baş

tutmadı. Lakin Heydər Əliyev Azərbaycan rəhbərliyindən

getdikdən sonra, 1985-ci ildə bu bədnam niyyət baş tutdu:

Heydər Əliyevin abidəsi və muzeyi. Naxçıvan.

Azərbaycan xalçaları / NAXÇIVAN QRUPU